ผู้สูงอายุกินอย่างไรให้ห่างไกลโรคหลอดเลือดสมอง (STROKE)

ผู้สูงอายุกินอย่างไรให้ห่างไกลโรคหลอดเลือดสมอง (STROKE)

โรคหลอดเลือดสมอง หรือ STROKE เกิดจากภาวะผิดปกติของหลอดเลือดในสมอง ซึ่งแบ่งได้ 2 ลักษณะ คือ ภาวะสมองขาดเลือด อันเนื่องจากหลอดเลือดสมองอุดตันหรือตีบ และภาวะเลือดออกในสมอง อันเนื่องมาจากหลอดเลือดฉีกขาดหรือโป่งพอง ซึ่งเป็นอันตรายถึงชีวิต ต้องรีบนำตัวส่งโรงพยาบาลเพื่อช่วยชีวิตให้ทันท่วงที เพราะ STROKE นำไปสู่ภาวะอัมพฤกษ์ อัมพาตที่ยากจะรักษาให้กลับมาเหมือนเดิม และผู้ที่มีความเสี่ยงเป็นอันดับต้นๆได้แก่ ผู้สูงอายุนั่นเอง ซึ่งสิ่งที่ก่อให้เกิดโรคนี้หนีไม่พ้นเรื่องพฤติกรรมการใช้ชีวิต โดยเฉพาะการกินอาหาร เราจะมาดูกันว่าปัจจัยอะไรที่ทำให้เกิดโรคหลอดเลือดสมองในผู้สูงอายุกันบ้าง

ปัจจัยเสี่ยงเป็นโรคหลอดเลือดสมองของผู้สูงอายุ

สาเหตุที่ทำให้เกิดโรคหลอดเลือดสมอง หรือ STROKE ที่พบเจอมากที่สุด ได้แก่

ภาวะไขมันในเลือดสูง
น้ำตาลในเลือดสูง
ความดันโลหิตสูง
ความอ้วน
กรรมพันธุ์
เพศ

จะเห็นได้ว่าสาเหตุของการเกิดโรคหลอดเลือดสมองมีทั้งปัจจัยที่เปลี่ยนแปลงได้และเปลี่ยนแปลงไม่ได้ ปัจจัยที่เปลี่ยนแปลงได้คือพฤติกรรมในการใช้ชีวิต เช่นการกินอาหาร การไม่ออกกำลังกาย การดื่มแอลกอฮอล์ การสูบุหรี่ เป็นต้น ที่มักจะสะสมเป็นภัยเงียบและส่งผลเสียต่อร่างกายเมื่ออายุมากขึ้น

ส่วนปัจจัยที่เปลี่ยนแปลงไม่ได้ พบว่าเพศชายมีความเสี่ยงมากกว่าเพศหญิง และผู้ที่มีประวัติครอบครัวที่มีผู้เป็นโรคหลอดเลือดสมองมาก่อน ทำให้มีความเสี่ยงเกิดโรคหลอดเลือดสมองมากกว่าปกติ

ป้องกันโรคหลอดเลือดสมองด้วยการเลือกกินอาหาร

เมื่อพิจารณาถึงปัจจัยเสี่ยงข้างต้นแล้ว ทำให้เราสามารถป้องกันโรคหลอดเลือดสมองได้ด้วยการแก้ไขปัจจัยที่เปลี่ยนแปลงได้ โดยเฉพาะพฤติกรรมการกิน ซึ่งมีผลโดยตรงต่อโรคอ้วนและโรค NCDs หรือ กลุ่มโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง เป็นโรคยอดฮิตในผู้สูงวัยเกิดจากพฤติกรรมการดำเนินชีวิตแบบไม่ระมัดระวัง ปัจจัยทำให้เกิดโรคหลอดเลือดสมองที่เกิดจากการกิน ได้แก่

1. โรคอ้วน สามารถป้องกันโดยการควบคุมน้ำหนักให้อยู่ในเกณฑ์มาตรฐานดัชนีมวลกาย (BMI) 18.5-25.0 เลือกรับประทานอาหารหลากหลายที่เป็นประโยชน์ในปริมาณที่เหมาะสม หลีกเลี่ยงอาหารจำพวกแป้ง น้ำตาล โดยเฉพาะอาหารที่มีรสหวานจัด แกงกะทิที่มีไขมันสูง และของทอด ซึ่งนำไปสู่โรคอ้วน (โดยเฉพาะผู้ที่มีดัชนีมวลกายมากกว่า 40 )

2. ภาวะไขมันในเลือดสูง สามารถป้องกันโดยลดการรับประทานอาหารที่มีไขมันอิ่มตัวสูง เช่น น้ำมันหมู หมูสามชั้น เนย ครีม น้ำมันปาล์ม อาหารที่ทำมาจากกะทิ เพราะกรดไขมันอิ่มตัวเหล่านี้ทำให้ระดับคอเลสเตอรอลในเลือดสูง แนะนำรับประทานไขมันไม่อิ่มตัว เช่น น้ำมันมะกอก น้ำมันถั่วเหลือง และน้ำมันรำข้าว เพราะไขมันยังมีความจำเป็นต่อร่างกายในการเป็นพลังงานและช่วยดูดซึมวิตามินต่างๆ นอกจากนี้ควรรับประทานเนื้อสัตว์ที่มีไขมันต่ำ เช่น ปลา เนื้อไก่ไม่ติดหนัง ดื่มนมพร่องมันเนยหรือนมไขมันต่ำ เลือกวิธีปรุงอาหารโดยการนึ่ง อบ ย่าง ยำ แทนการทอดหรือผัดที่ต้องใช้น้ำมันมาก

3. ภาวะความดันในเลือดสูง

เมื่อมีภาวะความดันในเลือดสูงจะส่งผลต่อหลอดเลือดสมองมาก การเลือกกินอาหารจึงมีความสำคัญต่อผู้ที่มีปัจจัยเสี่ยง โดยเฉพาะผู้สูงอายุหรือผู้ที่เคยเป็นโรคหลอดเลือดสมองมาแล้ว เพราะอาจทำให้เกิดโรคหลอดเลือดสมองซ้ำได้ การป้องกันคือการลดอาหารที่มีรสเค็ม จำกัดปริมาณการบริโภคโซเดียมไม่ให้เกินวันละ 2,000 มิลลิกรัม ควบคุมการรับประทานอาหารที่มีโซเดียมสูงได้แก่ ของหมักดอง อาหารแปรรูป อาหารกระป๋อง น้ำปลา ซอสปรุงรส เป็นต้น และควรรับประทานผักผลไม้หลากหลายเป็นประจำทุกวัน

4. ภาวะเบาหวานหรือน้ำตาลในเลือดสูง

เมื่อร่างกายไม่สามารถขจัดกลูโคสออกไปได้อย่างเหมาะสมจะสะสมในกระแสเลือด หากมากเกินไปจะถูกขับออกทางปัสสาวะ ผู้ที่มีภาวะเบาหวานมีโอกาสเป็นโรคสมองตีบได้มากกว่าปกติ การเลือกกินอาหารเพื่อป้องกันภาวะเบาหวานนั่นคือหลีกเลี่ยงของหวาน โดยเฉพาะอาหารที่มีน้ำตาลสูง เช่น ขนมหวาน ลูกอม น้ำอัดลม น้ำผลไม้ที่มีน้ำตาลสูง ไม่เว้นแต่ผลไม้ที่มีรสหวาน เช่น ทุเรียน เงาะ ควรเลือกกินอาหารพวกคาร์โบไฮเดรตที่มีกากใยเช่น ขนมปังโฮลวีต ข้าวซ้อมมือแทน แป้งขัดขาว ซึ่งคาร์ไบโอเดรตจากแป้งขัดขาวจะถูกเปลี่ยนเป็นน้ำตาลและสะสมในเลือดต่อไปได้ง่าย

สรุป

ไม่ว่าใครก็อาจเป็นโรคหลอดเลือดสมองได้ แม้ความเสี่ยงจากกรรมพันธ์ุจะน้อย แต่หากไม่ใส่ใจสุขภาพ ขาดการดูแลโภชนาการที่เหมาะสม สุดท้ายแล้วก่อให้เกิดโรคไม่ติดต่อเรื้อรัง นำไปสู่โรคหลอดเลือดสมองได้ในที่สุด ดังนั้นผู้ที่มีความเสี่ยงอย่างผู้สูงอายุจึงควรเลือกกินอาหารอย่างระมัดระวังเป็นพิเศษ ควรได้รับคำแนะนำที่ถูกต้องจากนักโภชนาการเพื่อให้สามารถรับประทานอาหารได้อย่างเหมาะสม พร้อมปรับเปลี่ยนพฤติกรรมเพื่อสุขภาพที่ดี ห่างไกลภัยเงียบแสนอันตรายอย่างโรคหลอดเลือดสมอง